Για την έρευνα του φυσικού επιστητού, ως γνωστόν, χρησιμοποιούνται επιστημονικές μέθοδοι με τη συνδρομή φυσικά πάντα των τελειότερων τεχνολογικών μέσων. Για παράδειγμα, στην εξερεύνηση του διαστήματος ο ρόλος των ισχυρότατων σύγχρονων τηλεσκοπίων είναι όχι μόνον χρήσιμος και απαραίτητος, αλλά και σημαντικά αποτελεσματικός, όπως επίσης και στη βιολογία, τη βιοχημεία κλπ ο ρόλος των σύγχρονων μικροσκοπίων.
Επομένως σε κάθε έρευνά μας, αυτονόητο είναι να χρησιμοποιούμε τους τρόπους και τα μέσα που είναι τα πλέον κατάλληλα και αποτελεσματικά για το αντικείμενο της διερεύνησής μας.
Αυτό, όμως που είναι αυτονόητο και αφορά το φυσικό επιστητό, είναι αδιανόητο για το πνευματικό. Δεν μπορούμε με τις ίδιες αυτές μεθόδους, δηλαδή με τα τηλεσκόπια και τα μικροσκόπια των αισθήσεών μας να ερευνήσουμε το σύμπαν για την αναζήτηση του Θεού. Αυτό αγγίζει τα όρια του παραλογισμού.
Όσοι προσπαθούν να φτάσουν στη γνώση του Θεού με τον ίδιο τρόπο που προσπαθούν να γνωρίσουν τον κόσμο, οδηγούνται στον ανθρωπομορφισμό, δηλαδή αποδίδουν στο Θεό ανθρώπινα βιώματα, εμπειρίες, συναισθήματα και σκέψεις.
Κάπως έτσι και η σχολαστική θεολογία έφτασε στο σημείο να αναζητήσει και να βρει αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού, που σημαίνει εξίσωση του Δημιουργού με τα δημιουργήματά του.
Στην Ορθοδοξία, όμως, για να αποφεύγεται αυτή η σύγχυση της ταύτισης του Θεού με τα κτιστά όντα, οι μεγάλοι θεολόγοι και Πατέρες της Εκκλησίας στο λόγο τους για το Θεό χρησιμοποιούν πάντα την πρόθεση υπέρ, για να επισημάνουν ότι είναι πάνω και πέρα από τον φυσικό κόσμο. Ο Θεός ανήκει στο χώρο του υπερβατικού, του υπέρλογου και του υπερφυσικού, γι αυτό και για τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη δεν είναι ούτε λόγος, ούτε νόηση και ούτε λέγεται ούτε νοείται. Δεν είναι μέγεθος, ούτε επιστήμη, γιατί η παντέλεια και ενιαία αιτία των πάντων είναι πάνω από κάθε θέση και πάνω από κάθε αφαίρεση ή υπεροχή εκείνου που είναι απόλυτα άσχετο με όλα και πέρα απ΄όλα. Στην ίδια γραμμή και ο Μάξιμος ο Ομολογητής που ομολογούσε ότι δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσαμε να πούμε ή να μην πούμε για να ορίσουμε το Θεό, γιατί είναι απλή και άγνωστη κι απρόσιτη σε όλους η ύπαρξή του και ανεξερεύνητη ολότελα και πέρα από κάθε βεβαίωση και άρνηση.
Ηλίας Μάρκου
